Vorstelijk genieten van stoommachines en dreigend water bij Fries werelderfgoed

Publicatiedatum: 5 Oktober 2011
Reporter: Albert Hendriks – Friesland Holland Nieuwsdienst – www.friesnieuws.nl

Prinses Margriet opent bezoekerscentrum grootste stoomgemaal ter wereld

LEMMER (NL) – Dinsdagmiddag 4 oktober 2011 heeft H.K.H. Prinses Margriet der Nederlanden het nieuwe bezoekerscentrum van UNESCO werelderfgoed ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer geopend. Het spraakmakende gebouw, dat een prachtig uitzicht op het IJsselmeer en interactieve informatie biedt, is vanaf 5 oktober 2011 open voor het publiek. En ’s werelds grootste nog werkende stoomgemaal natuurlijk ook.

De directrice van het bezoekerscentrum van het Woudagemaal, Hilda Boesjes-Beljon uit Lemmer, begroet Prinses Margriet met een bloemetje, zoals het hoort, uit de linkerhand. Links van Hare Koninklijke Hoogheid, Arie Kranendonk, voorzitter van de Stichting Ir. Woudagemaal, en rechts de baas van Wetterskip Fryslân, dijkgraaf Paul Erkelens.	Bij het bezoekerscentrum:Commissaris van de Koningin in Fryslân, John Jorritsma, dijkgraaf Paul Erkelens, voorzitter Arie Kranendonk van het bezoekerscentrum en burgemeester Dick Stellingwerf van Lemsterland (v.l.n.r.).

Prinses Margriet gebruikte voor de officiële opening hetzelfde belletje dat haar grootmoeder, Koningin Wilhelmina, 7 oktober 1920 gebruikte bij de officiële ingebruikname van het Lemster stoomgemaal. Het kleinood is in het bezit van de nazaten van ir. Dirk Frederik Wouda. Hij heeft als hoofdingenieur van de Provinciale Waterstaat van Friesland het bouwwerk ontworpen en in 1917 en 1918 de directie gevoerd over de bouw. Het machinepark, geplaatst in 1919 en 1920 en bestaand uit vier tandem-compound stoommachines en acht centrifugaalpompen, werd ontworpen door de heer Ph. Dijkshoorn en gebouwd door de Machinefabriek Jaffa te Utrecht. 

 

Spectaculair belevingscentrum

Het in antraciet zwart gehulde bezoekerscentrum, dat drie miljoen euro heeft gekost, en het monumentale gemaal, moeten jaarlijks zo’n 25.000 bezoekers tellen. Voor het gemaal alleen kwamen tot nu toe per jaar 10.000 liefhebbers van stoom en historische machinebouw per jaar naar Lemmer. Het bezoekercentrum maakt een reis naar het gemaal in Lemmer ook voor niet-stoomliefhebbers interessant. Het laat mensen de Friese strijd tegen de ondergang, tegen de alsmaar stijgende zeespiegel, beleven. Daarvoor is een prachtige bioscoop gebouwd waarin 3D-films en speciale animaties worden getoond. Jong en oud raken gefascineerd door de dynamiek en kracht van water en stoom.

Het nieuwe bezoekerscentrum wordt beheerd door de Stichting ir. D.F. Woudagemaal en staat onder directie van Hilda Boesjes-Beljon. De stichting is beheerder van het erfgoed en verzorgt rondleidingen door 80 vrijwilligers.

De “kijkdoos”, het nieuwe waterbelevingscentrum van het grootste nog werkende stoomgemaal ter wereld. De oldtimer op de voorgrond is een Citroën.
De prinses luidt het belletje en het doek valt: het bezoekerscentrum is geopend.
Zanger Syb van der Ploeg bracht met veel verve het door Stoffel Zandstra uit Lemmer geschreven ‘Sang fan ús stoomgemaal’, dit nadat de prinses de openingshandeling had verricht. Hij werd hierbij geassisteerd door het Lemster shantykoor.

Monteurs van Wetterskip Fryslân haasten zich op de loopbrug van het bezoekerscentrum naar het gemaal waar Prinses Margriet één van de door hen stilgezette stoommachines zal herstarten.	Stoere mannen en stoere machines: het Lemster shantykoor zingt in het stoomgemaal.

Werelderfgoed

Het ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer is het grootste stoomgemaal ter wereld dat nog werkt. Nog steeds wordt het 91 jaar oude gemaal bij hoge waterstanden aangezet om de moderne gemalen en spuisluizen bij te staan tijdens het lozen van overtollig water uit de Friese boezemwateren. De ‘Kathedraal van Stoom’ pompt dan maar liefst vier miljoen liter water per minuut vanuit de Friese boezem naar het IJsselmeer.

Het op peil houden van het water in de Friese sloten, vaarten en kanalen (Friese boezemwateren) is één van de taken van Wetterskip Fryslân. Soms moet er water in, soms moet er water uit. Daarom is een uitgekiend systeem van sluizen, gemalen, stuwen en dijken ontwikkeld. Het Woudagemaal heeft binnen dit netwerk een heel belangrijke functie. Het gemaal wordt door een vaste technische ploeg bediend en onderhouden. Mede door deze onderscheidende kenmerken staat het ‘meesterwerk van waterbouwtechniek’ sinds 1998 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.

Info: www.woudagemaal.nl

Prinses Margriet (links) en directrice Hilda Boesjes op weg naar het stoomgemaal nadat de prinses de offciële opening van het bezoekerscentrum had verricht en een film in de bisocoop had gezien.	De prinses draait met hulp van monteurs van Wetterskip Fryslân de kraan open: stoommachine 1 treedt in werking. De andere drie machines waren al eerder op de dag in werking gezet.

Prinses Margriet geniet van het optreden van het Lemster Mannenkoor, 100 man sterk, in de ‘kathedraal van stoom’. Naast haar voorzitter Arie Kranendonk van Werelderfgoed Woudagemaal.

Effe buite kijke. Dijkgraaf Paul Erkelens ligt Prinses Margriet uit hoe het Friese boezemwater naar het stoomgemaal wordt geleid. Achter haar, in het gebouw, draait stoommachine 1 op volle toeren. Arie Kranendonk, Hilda Boesjes en John Jorritsma luisteren mee.	Ook vorstelijk: de koningin van Skarsterlân, VVV-bazin Wimke Kampen, en de Lemster VIP-chauffeur Jan Gort (oud CDA-politicus) bij de auto van Prinses Margriet. Die was toen in de VIP-tent.

Gedonder. De VIP-tent was verboden terrein voor persfotografen. Reporter Albert Hendriks ontsnapte aan de aandacht van de toezichthouders en zo registreerde hij dat dijkgraaf Paul Erkelens een cadeautje voor de prinses had. Commissaris van de koningin John Jorritsma kon de infiltratie wel waarderen, maar de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) niet: Hendriks moest er onmiddellijk uit. Geen probleem, de gewenste foto’s waren al geschoten.

Prinses Margriet gaat weer naar Apeldoorn. De gepantserde Audi A8 wordt begeleid door drie motoragenten van de vrijstaat Fryslân.

Genieten van 91 jaar oude stoommachines en pompen in UNESCO werelderfgoed ir. D.F. Woudagemaal.

De heren Kranendonk en Jorritsma en mevrouw Boesjes kunnen opgelucht ademhalen. En drinken. De prinses heeft voor een horde aan journalisten gezorgd en zij verspeiden het nieuws dat Friesland een attractie van formaat rijker is.	Architect Jelle de Jong (tweede van links), wiens bureau het belevingscentrum ontwierp, in gesprek met Arie Kranendonk. In het midden oud-opperrechter Rienk Wegener Sleeswijk die met oud-burgemeester Jo Bosma van Lemsterland converseert.

Oud en nieuw. Het Wouda-gemaal aan de vasteland- en IJsselmeerzijde en een kijkje in het nieuwe bezoekerscentrum.