De fiets bestaat in 2017 200 jaar: Elfstedentocht fietsen met 200-edition!

Van de Duitse baron Karl Drais tot de Friese horlogemaker Andries Gaastra, de oprichter van Batavus

HEERENVEEN (NL) – 200 Jaar geleden ontwierp baron Karl Drais de eerste fiets, een loopfiets. 20 Jaar geleden won Henk Angenent de Elfstedentocht op de schaats: 4 Januari 1997 om precies te zijn. En in dat zelfde jaar ontwikkelde Batavus in Heerenveen de eerste elektrische fiets met trapondersteuning. Dankzij de e-bike kan iedereen die niet meer de kracht heeft om op een gewone toerfiets lange afstanden af te leggen, toch het spoor van beroemde schaatsers volgen. 2017 is ook voor Elfsteden- en Hanzestad Bolsward een jubileumjaar: het schitterende stadhuis bestaat 400 jaar.

Direct naar alle foto’s >

Jubileumfietsen: 200-edition
Het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland, neemt vanwege het 200-jarig bestaan van de fiets 200-editons in het verhuurprogramma op: de beste e-bikes ter wereld! Daarmee wordt het fietsen van de Elfstedenroute een ongekende sensatie. De fietsen worden voor het eerst getoond op de jaarlijkse Holland E-bike Show die ieder voorjaar in Nederlands grootste woonexpo, Home Center in Wolvega, wordt gehouden. Tijdens de show, dit jaar op 30 en 31 maart en 1 april 2017, kun je tientallen merken e-bikes uitproberen op het terrein van en op de wegen om Home Center.

Houten loopfiets
De Duitser baron Karl Freiherr Drais von Sauerbronn (1785-1851) ontwierp in 1817 zijn eerste “Laufmaschine”, een loopfiets, de ‘Draisine’. Men heeft lang gedacht dat Leonardo da Vinci de fiets bedacht had, maar dat bleek alleen als ontwerp.
De eerste fiets, van Karl Drais dus, die een houten frame en twee houten karrenwielen had, maar geen pedalen of een stuur, diende als vervanging van transport door trekdieren. De “bestuurder” zat op het frame en bewoog zich duwend en lopend voort. Het prototype, waarmee de uitvinder in één uur dertien kilometer aflegde, woog 22 kilo, net zo zwaar als de lichtste e-bike nu.

Franse fietsen
De Fransen Ernest Michaux en Pierre Lallement maakten in 1862 meer fiets van “das Deutsche Rad”: het kreeg een stuur en ronddraaiende trappedalen (in 1861 uitgevonden) aan het voorwiel. Deze tweewieler werd een hit in Europa en Amerika, reden om in 1864 in Frankrijk een fietsenfabriek te stichten. Het houten karkas werd vervangen door een van gietijzer en de wielen werden van metaal gemaakt. “The Boneshaker” (bottenschudder) was geboren, althans volgens de Engelsen die de Franse tweewieler allerminst comfortabel vonden. Bovendien trapte je je dood, want de trapas in het voorwiel en het voorwiel zelf hadden dezelfde rotatiesnelheid.

Michaux liet zich niet uitlachen. Hij introduceerde in 1867 de “vélocipède”, de zogenaamde “hoge bi”. De nieuwe Franse fiets had een groot voorwiel met trapas en een veel kleiner achterwiel. Door de grote omwenteling van het voorwiel hoefde je minder hard te trappen. Je kon echt gang maken, vooral de heuvel af, maar oh wee als je moest stoppen. Je kon namelijk niet met de voeten aan de grond komen en dus fungeerden bosjes en fietshoge obstakels, zoals vol bewondering kijkende mensen en bomen, als rem. Het voordeel hiervan was weer dat je nooit ingewikkeld hoefde af te stappen: je werd gewoon uit het zadel op de veldkeien of in de natuur gelanceerd.

De Engelsman Thomas Stevens heeft in 1867 en daarna de halve wereld met een hoge bi afgejakkerd. Hij werkte als columnist bij het Outing Magazine, een reismagazine.

De eerste echte fiets
In 1885 ontwikkelde de Brit John Kemp Starley een fiets met gelijke wielen en kettingaandrijving op het achterwiel: de ‘Rover’. Daarna volgden fietsen met massief rubberen banden en vervolgens luchtbanden, in 1888 uitgevonden door John Dunlop. Voor mannen kwamen er fietsen met een stang, vrouwen werden bediend met een lage instap door de topstang naar beneden te buigen. Vouwfietsen dateren van voor de Tweede Wereldoorlog en hebben een militaire achtergrond. Nu zijn het recreanten en treinreizigers die er mee de wereld verkennen.

E-bikes
Al in 1890 werden fietsen met elektrische aandrijving ontwikkeld. De eerste gepatenteerde e-bike werd 31 december 1895 officieel geregistreerd op naam van de Amerikaan Ogden Bolton Jr. Door de verbetering van accu’s — in 1992 kwam Vector Service Limited met de eerste handzame nikkel-cadmium accu op de markt — kon een bruikbare elektrofiets gemaakt worden: de Zike.
In 1998 was een vijftigtal fietsfabrikanten druk met het maken van e-bikes. Nu zijn het er honderden over de hele wereld. Eén van de eerste grote e-bike producenten was Kalkhoff in Cloppenburg, een eindje over de grens met Drenthe, thans een merk van Gazelle (Pon). Deze grote fietsenfabriek werd in 1919 opgericht door een ervaringsdeskundige: de 16-jarige postbode Heinrich Kalkhoff.

Andries Gaastra en Batavus
De tweewieler is eigenlijk vanuit Duitsland naar ons toegekomen. Uurwerk- en naaimachinespecialist Andries Gaastra in Heerenveen startte in 1906 met de import van fietsen van het Duitse merk Presto. In 1913 kreeg hij het alleenrecht op de verkoop van Presto rijwielen. In 1917 liet hij fietsen naar een eigen ontwerp maken: het eerste Batavus damesrijwiel was geboren. In 1929 werd het 25-jarig bestaan van Batavus gevierd. In 1936 werd de productie van Batavus bromfietsen opgestart. In de Tweede Wereldoorlog komt het bedrijf stil te liggen om in 1945 de productie weer te hervatten met een nieuw machinepark. In 1956 wordt een nieuwe fietsenfabriek geopend, werkplek voor 350 mensen. In 1984 werd de vijfmiljoenste Batavus fiets geproduceerd. De eerste elektrofiets met trapondersteuning zag in 1998 het licht. Batavus (Accell Group in Heerenveen, vlakbij het nieuwe Thialf schaatspaleis) is nu één van de grootste en modernste fietsenfabrieken ter wereld.

Batavus museum
Jarenlang beschikte Batavus over een speciaal museum met een unieke collectie historische vervoersmiddelen. De collectie bestond uit meer dan 150 rijwielen van fietsen tot motoren. Wegens omstandigheden is de gehele collectie verkocht aan Shimano Japan. In 2004 is ter ere van het 100-jarig bestaan weer een Batavus museum opgericht, met een verzameling van onder andere hoge bi’s, houten fietsen, loopfietsen en fietsaccessoires.

Meer info over historie Batavus en haar fietsen:
https://www.batavus.nl/over-batavus/bedrijf/historie
www.batavus.nl
www.heerenveenmuseum.nl

Holland E-bike Show:
www.ebikeshow.nl

Fietsvakanties:
http://frieslandtravel.com/nl/fietsen
www.batavustesten.nl
www.elfstedenroute.nl

Informatie over recreatie en toerisme in Friesland:
www.frieslandholland.nl
www.frieslandtravel.com
www.friesemeren.eu
www.goudenfriesewouden.nl
www.ijsselmeer.frl
www.waddenzeeland.nl
www.boatcharterholland.nl
www.frieslandhollandtours.com
www.groepsuitjes.frl

Gratis abonnement op Fries Nieuws:
www.friesnieuws.nl/aanmelden-nieuwsbrief