Judenältester Jakob Edelstein uit Theresienstadt duikt op in piepklein museum aan de Waddenzee
Oorlogs- en slikwerkersmuseum in De SeedyksterToer in Marrum geopend
Judenältester Jakob Edelstein uit Theresienstadt duikt op in piepklein museum aan de Waddenzee
MARRUM (NL) – 20 Juni 1944 werd de Jood en Tsjecho-Slowaak Jakob Edelstein in vernietigingskamp Auschwitz (Polen) doodgeschoten nadat hij eerst de executie van zijn zoon Ariel en zijn vrouw Miriam had moeten aanzien. Edelstein werd 4 december 1941 door de SS met zijn familie van Praag naar Theresienstadt, het huidige Terezin in Tsjechië, verbannen. In het Joodse getto, en latere doorgangskamp, werd hij door de Duitse machthebber benoemd tot “der älteste der Juden” (leider). Edelstein besefte niet — of wilde niet beseffen — wat hem te wachten stond. Half december 1943 werd hij naar Auschwitz gedeporteerd om nooit terug te keren. Allleen op papier, in het Noord-Friese Waddendorp Marrum bijvoorbeeld.
Oud-geschiedenisleraar Willem Berg (rood jack), schrijfster Janne Kuiken en beeldend kunstenaar Ids Willemsma (blauw sportjack) buigen zich over het door Janne Kuiken in de voering van een oude jas ontdekte geld uit het doorgangskamp Theresienstadt, thans Terezin in Tsjechië. Fotografie: Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.
Edelstein’s handtekening staat op een “bankbiljet”, een “Quittung über Hundert Kronen”, dat Janne Kuiken (73, Frije Bilkerts, St. Annaparochie) als 17-jarig meisje in Leeuwarden ontdekte in de voering van een oude, bij een voddenkoopman in de Friese hoofdstad gekochte jas om er een eigentijds kledingstuk van te maken. Het briefgeld, mogelijk afkomstig van een Jood die uit Theresienstadt ontsnapte, heeft ze goed bewaard. Een kopie bevindt zich nu in het piepkleine slikwerkers- en Tweede Wereldoorlogmuseum ‘De Melkstal’ van De SeedyksterToer aan de Waddenzeedijk bij Marrum. Joop Mulder, voormalig Oerol-organisator en nu de man van het noordelijke landschapsproject Sense of Place, opende er vrijdagmiddag 5 mei 2017 de expositie van Harry Feenstra uit Blije. De medewerker van de gemeente Ferwerderadiel is een kenner van Duitse en geallieerde gevechtsvliegtuigen en bommenwerpers. Hij verzamelde tientallen onderdelen van vliegtuigen die in de kwelders of op aangewonnen land neerkwamen of verongelukten tijdens oefeningen boven het Noarderleech. De meest aansprekende spullen heeft hij in de voormalige melkstal van Gerben Visbeek’s boerderij tentoongesteld. De belangstelling voor de vliegtuigonderdelen, en vooral voor het verhaal er achter van speuder Feenstra, was 5 mei groot, vooral van regionale zijde. Amateur historicus en geschiedenisleraar Willem Berg uit Marrum, beeldend kunstenaar en racefietser Ids Willemsma, oud PvdA-gemeenteraadslid Annie Betten van Ferwerderadiel, de in Sexbierum geboren, maar in Anjum woonachtige artieste en verhalenvertelster Baukje Fennema, slikwerker Folkert Feenstra (82) uit Ferwert: ze waren allemaal benieuwd naar Feenstra’s vondsten. Niet verwacht, en niet in de schijnwerpers, half bedolven onder kopieën van krantenartikelen uit de Tweede Wereldoorlog, was een kleurenkopie van het briefje van honderd kronen uit Theresienstadt dat Janne Kuiken, columnschrijfster in De Bildste Post, had meegebracht. Controversieel, die ondergeschoven positie, net zo controversieel als Jakob Edelstein die sneuvelde door naïviteit en goed bedoelde menslievendheid.
Oud-geschiedenisleraar Willem Berg (rood jack), schrijfster Janne Kuiken en beeldend kunstenaar Ids Willemsma (blauw sportjack) buigen zich over het door Janne Kuiken in de voering van een oude jas ontdekte geld uit het doorgangskamp Theresienstadt, thans Terezin in Tsjechië. Fotografie: Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.
Kenner van oorlogsvlietuigen, Harry Feenstra uit Blije, had 5 mei continu een grote schare aan belangstellenden voor zich. Fotografie: Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.
Een kijkje in het slikwerkersmuseum in “De Melkstal’. Fotografie: Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.
Gerben Visbeek (links), Joop Mulder (midden, de man van Oerol op Terschelling en Sense of Place aan de Waddenkust) en Aukje Visbeek. De familie Visbeek runt het WaddenzeeLand informatie- en activiteitencentrum De SeedyksterToer (www.seedykstertoer.nl). Fotografie: Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.
Folkert Feenstra (82) uit Ferwert was ruim 15 jaar slikwerker in het Friese waddengebied. Zijn professionele carrière op het Noord-Friese platteland begon toen hij 13 was, bij de boer. Hij verdiende 69 jaar geleden 20 cent per uur. Fotografie: Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.
Twee beroemde kunstenaars uit het Waddengebied: links Ids Willemsma (o.a. maker van het tempeltje op de dijk bij De SeedyksterToer,( www.idswillemsma.nl) en Gerrit Breteler (www.gerritbreteler.nl). Laatstgenoemde trad op voorafgaand aan de officiële opening van Harry Feenstra’s expositie door ‘Joop Oerol’, Joop Mulder van Terschelling, zoon van de oud-burgemeester van Bolsward. Fotografie: Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.
Verhalenvertelster Baukje Fennema uit Anjum trekt in stappen, onder andere met trekker en woonwagen, langs de Friese Wadden- en IJsselmeerkust van Oostmahorn naar Lemmer. Tijdens haar tocht langs en over de dijken tekent ze verhalen van kustbewoners op die ze uiteindelijk op theatrale wijze wil presenteren aan het grote publiek. www.ithaka-theater.nl. Fotografie: Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.
Er waren veel mensen uit de regio afgekomen op de opening van de expositie over de Tweede Wereldoorlog in De SeedyksterToer en het optreden van zanger Gerrit Breteler en Joop Mulder van Sense of Place. Nu kunnen toeristen er in alle rust een kijkje nemen. Fotografie: Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.
Meer info over Jacob Edelstein:
www.ghetto-theresienstadt.info/pages/e/edelsteinj.htm
www.holocaustresearchproject.org/ghettos/edelstein.html
www.executedtoday.com/2013/06/20/1944-jakob-edelstein-and-family/
www.yadvashem.org/odot_pdf/Microsoft%20Word%20-%206231.pdf
Info over de luchtoorlog boven buitendijks Friesland bij De SeedyksterToer:
www.friesnieuws.nl/peter-michael-kramer-zeer-onder-de-indruk-van-inspanningen-friezen-om-veldgraf-van-zijn-stiefvader-te-vinden/
Informatie over Sense of Place:
www.sense-of-place.eu/
Informatie over recreatie en toerisme in Friesland:
www.frieslandholland.nl
www.frieslandtravel.com
www.friesemeren.eu
www.goudenfriesewouden.nl
www.ijsselmeer.frl
www.waddenzeeland.nl
www.boatcharterholland.nl
www.frieslandhollandtours.com
www.groepsuitjes.frl
Gratis abonnement op Fries Nieuws:
www.friesnieuws.nl/aanmelden-nieuwsbrief
