Publicatiedatum: 20 April 2011
Reporter: Albert Hendriks – Friesland Holland Nieuwsdienst – www.friesnieuws.nl

Fryslân Fan:

Stichting Friesland 1940-1945

Op 18 april 1945 werd de Vereniging Friesland 1940-1945 opgericht om de belangen te behartigen van de nabestaanden van omgekomen verzetslieden en van
verzetsstrijders die invalide waren geraakt. Voor de praktische uitvoering van de hulpverlening is op 6 mei 1946, 65 jaar geleden dus, de Stichting Friesland 1940-1945 in het leven geroepen.

Op dinsdag 10 mei 2011 zal in De Lawei te Drachten het 65-jarig jubileum gevierd worden in oa. aanwezigheid van schrijver en oud-politicus Jan Terlouw. Ook zal het speciaal door Freark Smink geschreven theaterstuk Juster, Hjoed en Moarn in première gaan. De dag is enerzijds bedoeld om stil te staan bij de geschiedenis van toen. Maar de toekomst van binnenkort zal ook nadrukkelijk aan de orde komen. Het eind van de primaire taakstelling van de Stichting is in zicht maar er is nog veel werk te doen op het gebied van herinnering en educatie over de Tweede Wereldoorlog. En daar wil de Stichting zich sterk voor maken.

De verzorging

De Stichting Friesland 1940-1945 heeft vanaf de oprichting hulp gegeven aan vier groepen verzorgden: weduwen (en minderjarige kinderen) van gesneuvelde verzetsstrijders, alleenstaande minderjarige wezen van verzetsslachtoffers, invalide verzetsmensen en ouders van omgekomen verzetsdeelnemers/kostwinnaars.
De zorg was zowel materieel als immaterieel van aard. De materiële hulp bestond uit het verstrekken van een aanvullende uitkering bovenop het buitengewoon pensioen van het rijk. Dankzij die toelage konden de verzorgden terugkeren op het welvaartspeil dat zij hadden genoten voordat de ondergrondse strijd zijn tol had geëist.
De Stichting Friesland was een groot pleitbezorger van de zogeheten 100 %-norm. In tegenstelling tot de landelijke Stichting 1940-1945 had de Stichting Friesland al meteen na de bevrijding aangegeven, dat de verzorging van de nagelaten betrekkingen gericht moest zijn ‘op een redelijk herstel van het oorspronkelijk welvaartspeil’.
Waar de landelijke Stichting betwijfelde of die belofte kon worden waargemaakt, sprak voorzitter Schootstra van de Stichting Friesland duidelijke taal: ‘Het Friese standpunt is: het moet en daarom kan het.’ Na veel discussie en moeizaam overleg, werd het beginsel van de welvaartshandhaving in 1947 wettelijk vastgelegd.
De materiële hulp aan de verzorgden bestond niet alleen uit het aanvullen van het buitengewoon pensioen. De Stichting Friesland vergoedde in sommige gevallen ook ziekte- en reiskosten, bekostigde de studie van kinderen en verzorgde vakanties voor de doelgroep.
De Stichting Friesland vervult haar sociale opdracht tot op de dag van vandaag. De verzorgden krijgen elk jaar bezoek van vrijwilligers of bestuursleden van de Stichting. De verzorgden worden bovendien uitgenodigd voor de jaarlijkse contactdag of de andere uitstapjes die de Stichting organiseert. Op die manier blijft er persoonlijk contact met de doelgroep en kan er snel worden ingegrepen bij ziekte of acute nood.

Uiteraard is de groep verzorgden van de Stichting Friesland door natuurlijk verloop steeds kleiner geworden. Eind 2010 vielen nog 57 verzorgden onder de Stichting. Ter vergelijking: op 31 december 1946 zorgde de Stichting voor 327 mensen, onder wie 211 minderjarige kinderen.
Omdat de groep verzorgden steeds kleiner wordt, heeft het Stichtingsbestuur in de aanloop naar het 65-jarig jubileum nagedacht over de toekomst. Moet de Stichting Friesland 1940-1945 over enkele jaren worden opgeheven of niet? Het antwoord: de Stichting wordt niet opgeheven. Volgens het bestuur is er voldoende aanleiding om het werk voort te zetten, in de geest van de belofte die de verzetsdeelnemers elkaar destijds hebben gedaan.

Jubileumviering

De jubileumviering heet ‘Een verleden met toekomst’. Onder die titel is door Bauke Boersma in opdracht van de Stichting een boek geschreven waarvan het eerste exemplaar aan Folkert Schootstra, zoon van de eerste voorzitter van de Stichting Siebe Schootstra zal worden overhandigd.
Verder zal Hans Groeneweg, hoofd van het verzetsmuseum de plannen presenteren van het nieuwe museum op het Zaailand. Gastspreker die middag is Jan Terlouw, schrijver en oud-politicus.

Hoogtepunt van de middag zal de première zijn van het theaterstuk Juster, Hjoed en Moarn, geschreven en gespeeld door Freark Smink met de studenten drama van De Friese Poort en geregisseerd door Gooitsen Eenling. Het toneelstuk draait om de vraag of de jongeren van tegenwoordig nog wel iets afweten van de Tweede Wereldoorlog en de offers die destijds voor de vrijheid zijn gebracht. De verteller is daar somber over, maar dat is onterecht, zo leert het stuk. Jongeren van nu zijn wel degelijk geïnteresseerd in de bezettingstijd en koppelen die belangstelling aan meer algemene opvattingen over vrijheid en menselijke gelijkwaardigheid.

Website

Tijdens de jubileumviering zal de website van de Stichting www.friesland19401945.nl in gebruik worden gesteld door Dorien Steensma. Zij heeft dit jaar tijdens de provinciale herdenking in de Prinsentuin in Leeuwarden het door haar geschreven gedicht De Straat voorgedragen. Zij zal het gedicht die middag ook in de Lawei voordragen.
Op de website is onder meer informatie te vinden over de regels en voorwaarden die de Stichting hanteert bij het beoordelen van nieuwe subsidieaanvragen. Daarnaast biedt de site informatie over de historie van de Stichting, boekuitgaven en het maatschappelijk werk voor oorlogs- en geweldsgetroffenen.

Info: www.friesland19401945.nl