Friezen vochten tussen 1100 en 1500 vooral tegen zichzelf
Archeologen leggen uniek bewijsmateriaal bloot in Warns aan IJsselmeer
WARNS (NL) – Friesland kende aan het eind van de Middeleeuwen geen centraal gezag zoals in omringende regio’s en landen. Hoofdelingen, zeg maar stamhoofden, hadden sinds de 12de eeuw in de hele provincie hun eigen kasteeltjes met een sterke, moeilijk toegankelijke verdedigingstoren, zogenaamde stinzen (stins betekent stenen huis), en een legertje ter verdediging van hun boerenland. Sommige stinzen stonden op een terp, een door de bewoners zelf opgeworpen heuvel, en waren omringd door een gracht. Deze werden stinswieren genoemd.
Friezen gaven in de Middeleeuwen vooral elkander de kogel. Van een eensgezind volk was van de 12de tot het einde van de 15de eeuw in de verste verte geen sprake. Foto: www.raap.nl (archeologisch adviesbureau).
De Friezen knokten onderling zo heftig tot het tegen 1500 helemaal uit de hand liep. Twee partijen, Schieringers en Vetkopers, gingen elkander waar maar kon te lijf. De Duitse graaf Albrecht von Sachsen stelde in 1498 orde op zaken in het Friese land.
Onderzoek
Nu, ruim vijf eeuwen later, vinden onderzoekers van het archeologisch adviesbureau RAAP bij Warns aan de IJsselmeerkust in het zuidwesten van Friesland, nabij Elfsteden- en Hanzestad Stavoren, sporen van de oorlogen die de Friese stammen onderling voerden. In opdracht van de gemeente Súdwest-Fryslân zijn ze in de geschiedenis van de Sytzama stins, een stinswier, gedoken. Dit fort was aan het einde van de vijftiende eeuw het strijdtoneel van ruziënde Schieringers en Vetkopers, eigen volk dus.
Opvallende toren
“De stenen gebouwen vielen op tussen de van hout, leem en riet opgetrokken huizen van anderen. Ze waren betrekkelijk veilig voor aanvallen en ze straalden de macht uit van de bewoner. Er waren er vroeger veel, maar slechts een enkele stins is bewaard gebleven. Alle informatie over deze minikastelen via de overblijfselen in de grond is dan ook meer dan welkom”, zegt archeoloog Yvonne Boonstra van de gemeente Súdwest-Fryslân. Dat er nu archeologisch onderzoek plaatsvindt, met hulp van vrijwilligers en amateurarcheologen, is met het oog op de voorbereidingen van de realisatie van een rondweg om het dorp.
Kogels
“De gevonden kanonskogel en de musketkogels maken duidelijk dat er hier ooit gevochten is”, zegt Boonstra. “Aangenomen wordt dat de strijd ging tussen Jelmer Ottes Sytzama, die samen met zijn vrouw Ats Bonningha de stins bewoonde, en Douwe Geales Galema. Toen de laatste rond 1490 in de buurt ook een stins liet bouwen, ontstond er ruzie.”
Kasteel totaal verwoest
Sytzama was een Schieringer, Galema een Vetkoper. Toen Sytzama in Sneek was, dus van huis was, opende Galema de aanval op de stins in Warns. Sytzama’s vrouw Ats Bonningha weerstond het beleg kranig, zo is het verhaal, maar moest de stins toch opgeven. Haar man bleek op zijn terugreis naar Warns door Galema en zijn strijdmakkers te zijn ingerekend. “Ats zou haar man alleen levend terugzien als ze zich zou overgeven,” weet Boonstra. “Dit gebeurde ook, waarna Galema de Sytzama stins volledig verwoestte. Dit verhaal wordt bevestigd door het archeologisch onderzoek. De stins is namelijk tot de grond toe afgebroken. Puinbanen en andere sporen geven aan waar het gebouw heeft gestaan. De naam van de dappere Ats Bonningha leeft voort in de naam van een wandelpad in Warns.”
Meer info:
www.statenstinzen.nl/staten-en-stinzen/
www.schierstins.nl/nl/bezoekersinfo/historie
www.11en30.nu/de-canon-vensters/het-oudfriese-recht
www.historiek.net/friezen-herdenken-omstreden-slag-bij-warns-1345/18190/
www.isgeschiedenis.nl/nieuws/slag-bij-warns
www.vandaagindegeschiedenis.nl/26-september/
Virusveilige vakanties:
www.anderhalvemetervakanties.com
Unieke zekerheden voor vakantiegangers met bestemming Friesland:
Friesland Holland Travel Service, de reisorganisatie van het bureau voor toerisme van Fryslân, biedt 15 unieke zekerheden in de Corona-periode:
www.frieslandfietsvakanties.com/informatie/de-reisorganisatie/
www.friesnieuws.nl/corona-voucher-met-sgr-garantie-bij-annulering-of-omboeking
www.anderhalvemetervakanties.com
Vakanties met SGR-Garantie van het bureau voor toerisme van Fryslân:
www.frieslandtravel.com
www.frieslandfietsvakanties.com
Vakantieland Friesland:
www.provinciefriesland.frl
Gratis abonnement op Fries Nieuws:
Kosteloos abonnement op wekelijkse nieuwsbrief over toerisme, recreatie en evenementen in Friesland: www.friesnieuws.nl/aanmelden-nieuwsbrief/
Het strategisch, relatief hoog op een keileemformatie uit de ijstijd gelegen Warns was eeuwenlang een strijdtoneel, niet alleen van Friezen contra Hollanders, maar ook van Friese stamhoofden onderling. Foto’s: Friesland Holland Nieuwsdienst.
De enige van de circa 200 Friese stinzen die overbleef, de Schierstins van Feanwâlden (Veenwouden) in het noordoosten van Friesland. Foto’s: Friesland Holland Nieuwsdienst.
