Friese Meren: hét vakantiepark van Europa

Publicatiedatum: 26 februari 2013
Reporter: Albert Hendriks – Friesland Holland Nieuwsdienst – www.friesnieuws.nl

Historische vaarten verbinden meren met pittoreske stadjes, dorpen en natuurgebieden

SNEEK (NL) – Het bureau voor toerisme Friesland Holland gaat nog meer aan de promotie van de Friese meren doen, met name in Frankrijk en Zwitserland. “Wat wij in huis hebben heeft geen enkele ander Europees land,” weet directeur Albert Hendriks na een bezoek aan beurzen en toeristische organisaties in die landen. Hij constateert dat de Friese meren, van IJsselmeer tot Lauwersmeer, niet te overtreffen zijn qua toegankelijkheid, bevaarbaarheid en veilgheid.

De Friese meren in de Nederlandse provincie Friesland (‘Fryslân’ in het Fries) zijn een aaneenschakeling van tientallen grote en kleine meren en twee voormalige binnenzeeën, het IJsselmeer en het Lauwersmeer.

De Friese meren zijn een wereldwijd uniek vakantiegebied dankzij recreatieve vaar- en fietsverbindingen op alle niveaus, honderden rondgaande en achtvormige routes, schoon water en vrij toegankelijke zandstranden. Nergens ter wereld zie je kitesurfers, fietsers, zeilers, wandelaars en motorbootvaarders zó intens genieten van zon, wind en water.

Het Friese waterland is een zeer betaalbare vakantiebestemming. Zo kun je nergens in Europa zó voordelig een luxe sloep, motor- of zeiljacht huren, vaarbewijsvrij tot een lengte van 15 meter en een topsnelheid van 20 km per uur! En aanlegmogelijkheden bij de vleet: in dorpen en stadjes of in de natuur.

Verbazingwekkend
Zittend aan een picknicktafel aan de oever van een Fries meer zie je bootjes zo klein als notendoppen en imposante zeilklippers voorbijkomen. Soms passeert zelfs een cruiseschip die je normaliter op de Rijn aantreft. De Friese meren zijn een internationale toeristische highlight. Voor iedere boot is een vaarweg én een ligplaats zodat de passagiers de schatten van de provincie Fryslân, zoals de middeleeuwse Elf Steden, kunnen bewonderen.

Alle meren zijn met elkander verbonden door middel van bevaarbare riviertjes, kanalen en grachten. Pleziervaarders kunnen altijd lussen of grote rondes varen, zoals de 200 km lange en eeuwenoude Elfstedenroute en de Turfroute.

Het leeuwendeel van de meren is zeer geschikt voor zowel de kleine als de grote zeilsport. Op het Sneekermeer wordt ieder jaar de grootste zeilregatta op Europees binnenwater gehouden: de Sneekweek.

Op enkele meren zijn snelvaarzones, o.a. voor waterskiërs en wakeboarders, ingericht. Bij kitesurfers uit vele landen prijkt de wind- en strandenrijke IJsselmeerkust bovenaan de lijst met hotspots.

De Friese meren zijn niet diep: gemiddeld twee meter. Ze zijn niet alleen een eldorado voor watersporters, maar ook voor sportvissers.

Vakantie aan het water
Lokale en provinciale overheden hebben ook aan fietsers en wandelaars gedacht. Overal zijn speciaal voor hen, langs de oevers, prachtige paden aangelegd. Op diverse locaties staan kijkhutten en zijn uitkijkpunten met banken, zoals het Rode Klif bij Stavoren. Aan ieder meer liggen schilderachtige dorpjes, kleine bungalowparken, campings, hotels en restaurants, perfect ingebed in de natuur of de bebouwde kom van een plaats.

Zogenaamde overstapplaatsen, speciale steigers, maken het pleziervaarders gemakkelijk om met de fiets het land in te trekken. Veel boothuurders nemen ook huurfietsen mee aan boord om nóg meer te beleven. Alle bezienswaardigheden in Friesland bevinden zich aan of nabij vaarwater.

Ontstaansgeschiedenis
De Friese meren zijn op uiteenlopende wijzen ontstaan: door het wegslaan van veenpakketten door stormen, door veenbranden, door ontwatering ten behoeve van de landbouw, door turfwinning of door afsluiting van een zeearm door een afsluitdijk, dit om veiligheidsredenen.

Gletsjerdal
Het Heegermeer, de Fluessen en de Morra in de Zuidwesthoek van Friesland hebben een langwerpige keileembodem, 238.000 tot 128.000 jaar geleden ontstaan door een gletsjer. Toen kwam het Scandinavische landijs tot Midden-Nederland. Het poolijs sleep een dal uit in het zuidwesten van Friesland, een heus gletsjerdal!
De drie meren raakten, net als de Zuiderzee (IJsselmeer), in een latere warmere periode dicht begroeid met bomen en planten. Er vormde zich een metersdikke veenlaag. Die werd door stormen in zee gesleurd. Er waren geen dijken die het alsmaar stijgende water keerden. Monniken begonnen pas tussen 1000 en 1300 in Friesland met de bouw van dijken. De oudste zeewering is de Slachte, een 42 km lange keten van polderdijkjes van het Noord Friese Oosterbierum tot Raerd tussen Sneek en Grou. Het is nu een cultuurhistorisch monument en een populaire natuurwandelroute met de lengte van een marathon.

Moeras
De voormalige eilanden Schokland (UNESCO werelderfgoed) en Urk, nu opgenomen in de in 1942 drooggelegde Noordoostpolder, lagen tot 1450 na Christus in een groot veenrijk moeras. Heel Friesland was toentertijd grotendeels een drassige wildernis. Door veengrond geschikt te maken voor de landbouw — het water werd afgevoerd en dat had inkrimping van het veenpakket tot gevolg — en door afgraving van veen voor de turfwinning ontstonden in de lage delen van Friesland nog meer meren. Turf was van 1000 tot 1900 dé brandstof in Nederland. Oost-Friesland (De Alde Feanen, Turfroute-regio) was een grote turfleverancier. De skûtsjes, de platbodemschepen die vroeger werden gebruikt voor het vervoer van turf naar de steden in het westen van Nederland, zien we nu nog dagelijks als varend erfgoed op de Friese meren. Skûtsjesilen staat nu voor een reeks zeilwedstrijden en vermaak voor groepen, maar eeuwen terug was het mensslopende vrachtvaart.

Nieuwe meren
Sommige plassen zijn ontstaan door veenbranden, maar de meeste Friese meren waren ooit een moeras. Nieuwe Friese meren zijn er ook, zoals het Lauwersmeer, ontstaan in 1969 door afsluiting van de Lauwerszee van de Waddenzee. In 2003 werd de oude zeearm, die Dokkum ooit de status van marinestad bezorgde, officieel een Nationaal Park. Ook de plassen rondom Earnewâld, zoals de Princenhof, vormen samen een Nationaal Park (2006). De meren van Zuidwest Friesland maken deel uit van het Nationaal Landschap Zuidwest Fryslân (2005). Het IJsselmeer, gedeeltelijk een Fries meer, ontstond in 1932 met de gereedkoming van de Afsluitdijk.

De Friese meren
Hieronder een lijst met de bekendste Friese meren in alfabetische volgorde. Tussen haakjes staat de officiële Friese naam. Het grootste meer is het IJsselmeer, dan het Tjeukemeer.

Bergumermeer (Burgumer Mar)
Brandemeer (Brandemar)
Eeltjemeer (Eeltsjemar)
Fluessen (Fluezen)
Goëngarijpsterpoelen (Goaiïngarypster Puollen)
Groote Brekken (Grutte Brekken)
Groote Wielen (Grutte Wielen)
Grote Gaastmeer (Grutte Gaastmar)
Heegermeer (Hegemer Mar)
Holken, De
Idskenhuistermeer (Jiskenhúster Mar)
Idzegaasterpoel (Idzegeaster Poel)
Koevordermeer (De Kûfurd)
Langweerderwielen (Langwarder Wielen)
Lauwersmeer (Lauwersmar)
Leijen, De (De Leien)
Morra (De Morra)
Nannewijd (Nannewiid)
Oudegaasterbrekken (Aldegeaster Brekken)
Oudhof (Aldhôf)
Pikmeer (Pikmar)
Ringwiel
Slotermeer (Sleattemer Mar)
Sneekermeer (Snitser Mar)
Terhernstermeer (De Hoarne)
Terhernsterpoelen (Terhernster Puollen)
Terkaplesterpoelen (Terkaplester Puollen)
Tjeukemeer (Tsjûkemar)
Vlakke Brekken (Flakke Brekken)
Witte Brekken (Wite Brekken)
IJsselmeer (Iselmar)
Zandmeer (Sânmar)
Zwarte Brekken (Swarte Brekken)

Info: www.friesemerenholland.nl

Friese Meren Route-arrangementen: www.frieslandtravel.nl